LIBERATURA jest osobnym typem albo nurtem literatury, którego cechą konstytutywną jest organiczna więź tekstu z materialną formą książki. To hybrydyczny gatunek literacki, w którym oprócz tekstu do dzieła przynależy również graficzna i materialna forma książki (łac. liber). Poza walorami czysto literackimi istotne są więc walory pisma oraz elementy niewerbalne, współtworzące przekaz: kształt i konstrukcja książki, liczba stron, operowanie światłami i warstwą ikoniczną, rodzaj papieru lub innego podłoża etc. Dla realizacji wizji poety czy prozaika książka może przybrać niemal dowolny wygląd, nierzadko mocno odbiegający od edytorskich konwencji. [1]
Ideę liberatury zaproponował w 1999 roku Zenon Fajfer. Pierwszą książką określaną przez autorów i krytykę mianem liberatury był opublikowany w 2000 roku w prototypowym nakładzie 9 egzemplarzy trójksiąg „Oka-leczenie” Zenona Fajfera i Katarzyny Bazarnik (wydanie oficjalne – 2009). Jednak sami autorzy „Oka-leczenia” od początku wskazywali na bogatą tradycję tego typu pisarstwa, przywołując m.in. dzieła Laurence Sterne’a, Williama Blake’a, Stéphane’a Mallarmé, Stanisława Wyspiańskiego, Jamesa Joyce’a, Raymonda Queneau, Georges’a Pereca, Williama Gassa, Raymonda Federmana i innych. W celu przybliżenia i głębszego poznania tej tradycji duet Bazarnik-Fajfer założył w 2002 roku w Krakowie Czytelnię Liberatury (ul. Karmelicka 27), a rok później książką „(O)patrzenie” zainicjował serię wydawniczą „Liberatura” Korporacji Ha!art. Oprócz współczesnej twórczości liberackiej, w ramach tego unikatowego przedsięwzięcia edytorskiego wydane zostały również dzieła klasyczne, m.in. „Rzut kośćmi” Mallarmégo, „Sto tysięcy miliardów wierszy” Queneau, „Życie instrukcja obsługi” Pereca czy „Strażnik bierze swój grzebień” laureatki Literackiej Nagrody Nobla za rok 2009 – Herty Müller. Strona internetowa Czytelni Liberatury: www.liberatura.pl
[1] Zenon Fajfer, Jak liberatura redefiniuje książkę artystyczną, „Liberatura”, wyd. Korporacja Ha!art, Kraków 2010, s.135
foto. Tom 6 serii Liberatura (Ha!art), "Cent mille milliards de poèmes" - tłum. J. Gondowicz; ze zbiorów Czytelni Liberatury, ul.Karmelicka 27 Kraków, Małopolski Instytut Kultury;
